هموگلوبین (Hemoglobin) یک پروتئین پیچیده است که در گلبولهای قرمز خون یافت میشود و وظیفهی اصلی آن حمل اکسیژن از ریهها به بافتهای بدن و حمل دیاکسید کربن از بافتها به ریهها میباشد.
ساختار هموگلوبین از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
بخش پروتئینی (گلوبین): این بخش از چهار زنجیرهی پلی پپتیدی تشکیل شده است. در افراد بالغ، دو زنجیرهی آلفا و دو زنجیرهی بتا وجود دارد. هر زنجیره پلی پپتیدی حاوی صدها اسید آمینه است که با ترتیب خاصی به هم متصل شدهاند. نوع و ترتیب اسیدهای آمینه در این زنجیرهها، نوع هموگلوبین را تعیین میکند (مانند هموگلوبین A در بزرگسالان، هموگلوبین F در جنین).
بخش غیر پروتئینی (هم): هر زنجیرهی پلی پپتیدی در هموگلوبین، به یک گروه هم متصل است. هر گروه هم شامل یک یون آهن (Fe²⁺) در مرکز یک حلقهی پورفیرین است. این یون آهن است که اکسیژن را به خود متصل میکند.
به طور خلاصه: هموگلوبین از چهار زنجیرهی پلی پپتیدی (دو زنجیرهی آلفا و دو زنجیرهی بتا در حالت معمول) و چهار گروه هم (که هر کدام یک یون آهن دارند) تشکیل شده است. این ساختار پیچیده به هموگلوبین اجازه میدهد تا به طور مؤثر اکسیژن و دیاکسید کربن را حمل کند. هر گونه تغییر در ساختار هموگلوبین، مانند جهش در ژنهای کد کنندهی زنجیرههای پلی پپتیدی، میتواند منجر به اختلالات خونی مانند تالاسمی و کمخونی داسی شکل شود.